Fasnetsprüch
Die Hüfinger Narrensprüche gehören jeher zum närrischen Treiben und werden von verschiedensten Figuren den Narren vorgetragen.
Als Ursprung der Verse und Liedle muss man das Heische- und Rügerecht der Fasnetfiguren aus früherer Zeit annehmen. Das Wort Heischerecht meint die Erscheinung, dass es den Fasnetfiguren erlaubt war bzw. teilweise noch ist, in Geschäften oder bei Privatpersonen etwas zu „erheischen“. Wenn zum Beispiel eine Fasnetgruppe in einer Bäckerei ihr Sprüchlein aufgesagt hatte, bekam sie als „Belohnung“ irgendetwas zu essen. Es war auch hin und wieder erlaubt, dass die Fasnetfiguren in einer Metzgerei eine Wurst „abhängen“ durften, wobei sie ebenfalls ihr Sprüchlein aufsagten. In manchen Versen wurden bestimmte Personen „gerügt“ bzw. „geneckt“.
Solche Rügesprüche oder Neckverse wurden vor allem bei Personen gesungen, bei denen es auch etwas zu erheischen gab. Das Rügerecht, von den „Gerügten“ sicher nicht ernst genommen, stand also an Fasnet in einem engen Zusammenhang zum Heischerecht.
Sprüche
Epfelschnitz und Bereschnitz, Zwetschge sind konni Pflumme, alli Maidli, wo Jungfrau sind, die machets mit ‚em Dumme. Narro! |
Hinterm Huus und vorem Huus, do dond die Buure dresche, ’s Leiewirts Magd hät’s Fiddle verbrennt, kummet au gi lesche. Narro! |
Wenn isre Magd gi suufe goht, no word si rabiat, si suuft de Essig us de Flasch und soacht en in Salat. Narro! |
Iseri Magd hät selber g’seit, si sei e alte Sau, si rießt im Knecht de Seckel uus und frisst ‚en as’e rauh. Narro! |
Hansili du Lumpehund, häscht nit g’wisst, wenn d’Fasnet kunnt, hettisch ’s Muul mit Wasser g’ribbe, no wär der ’s Geld im Beutel blibbe. Narro! |
Isre Katz hätt Jungi ka, mer woaß jo nit vo wem -de Nochber hätt en Goassbock ka, villiicht ischt’s au vo dem. Narro! |
Hinterm Huus und vorem Huus, do dond die Buure dresche,’s Leiewirts Magdt hät’s Fiddle verbrennt, kummet au gi lesche. Narro! |
Annili Susannile, wie macht mer au de Käs, mer duet en in e Kibili und druckt en mit em Fiddili, no word er guet und räs. Narro! |
Wenn iseri Magd gi melche got, no melcht sie zerscht die Blass, sie streckt de Arsch zum Fenschter us und lot en Forz uff d’Gass. Narro! |
Alli Vegel singet so hell, bis am Samschtig Obed, alli Maidli hettet mi gern, oh wie bin i ploget. Narro! |
Ech ha en Narr am Seali, ech ha ne recht verwischt, und lass en nimme renne, bis d’Fasnet ummi ischt. Narro! |
Wenn i ’s Lehrers Bisili wär, no dät i lehre muuse, wenn de Speck im Häfili wär, no däts mer nit drab gruuse. Narro! |
Die Deifel us de Hinterstadt, des sind ganz arme Hund, alli hond se Maske uff, des hätt en guete Grund. Narro! |
Hansili du Lumpehund, häscht nit g’wisst, wenn d’Fasnet kunnt, hettisch ’s Muul mit Wasser g’ribbe, no wärder ’s Geld im Beutel blibbe. Narro! |
Isri Katz hät Jungi ka, siebe a de Zahl, sechs dävu sind Rollis gsi, oh isch des e Qual. Narro! |
Isre Katz hät Jungi ka, konner woes vu wem, de Nochbor hät en Goässbock ka, vielliecht sind s’au vu dem. Narro! |
Sitzt en Buur uf em Kochikaschte und wartet, bis im’s kunt, und wenn im s‘ Wiib nit geiler word, no isch’s en arme Hund. Narro! |
‚S hätt en Buur en stoanige Acker und en z’korze Pflueg und wenn ihm s’Wieb i’d Pfanne schiesst, no hätt er z’fressit gnueg. Narro! |
S’goht en Buur in Garte, de schiesst, de butzed s‘ Fiddle mit Nessle, ei ei ei des biesst, oh het i nu des Krietli kennt, no het i s’Fiddle nit verbrennt. Narro! |
Hidili hädili, hinterem Städili, hätt en Bettelma Hoozig, s’pfiifet e Miisli, s’danzed e Liisli, s’schleet e Igili Trummle, alli Tierli, wo Wädili hond, die sollet zum Hoozig kumme. Narro! |
S’isch e Wiib in Brunne keit, ech ha si heere plumpse, ha n’ere welle de Strumpf abzieh, no fangt der Siech a brunze. Narro! |
De Narreroot hätt Sitzung ka ame Friitig-Obed, acht devu hond s’Grimme ka, o wie hät es ploget. Narro! |
Hansili du Lumpehund häscht nit g’wisst, wenn d’Fasnet kunnt, hettisch s’Muul mit Wasser g’ribbe no wär der’s Geld im Beutel blibbe. Narro! |
Hoorig, hoorig, hoorig isch die Katz, und wenn die Katz nit hoorig isch, no fängt sie keine Mäuse mehr. Narro! |
Hex mit em Bese, fahrsch mit de Scheese, d’Scheese keit um und d’Hex isch krum. Narro! |
Wenn de Beppi Gille fiirt, no isch er i de G’fohr, alles ischt vorspritzt devu, drum hätt er konni Hoor. Narro! |
Suurkruut schmeckt mer nit un‘ Riebe sind mer z’siess, Buuremaidli mag ech nit, die hond so krummi Fiess. Narro! |
Isern Nochber hätt e Katz, isre Katz isch scheener, iseri Katz hätt Hoor am Arsch, wie en Italiener. Narro! |
Im grosse Huus am Eck, do wohnt de Fiddlebeck, er streckt de Arsch zum Fenster uus, mer mont es sei en Weck. S‘ ischt kon Weck, s‘ ischt kon Weck, s’ischt de Arsch vum Fiddlebeck. Narro! |
Borschtig, borschtig, borschtig isch die Suu, und wenn die Suu nit borschtig isch, no giit si konni Leberwurscht. Narro! |
Hirigi hoorigi Suudreckhäx oni oni Häx hätt siebe siebe Blätz, siebe siebe Blätz hätt oni oni Häx. Narro! |
Nudle, Nudle iss i gern, aber nu die g’sottne, scheni Maidli kiss i gern, aber s’ischt verbote. Narro! |
Iseri Magd hätt Fischli putzed an’re hohle Oache, s’isch ere oas is Schlitzli g’rutscht, jetzt ka sii nimme soache. Narro! |
Iseri Magd und s’Nochbers Magd, die gond au gern mol danze, iseri Magd hätt Hoor am Bär, die ander hätt’s am Ranze. Narro! |
De Scheerema mit de alte Mask, der hätt en grosse Druck, der schliicht sech heimlich us’em Beck und schiessed unter d’Bruck. Narro ! |
De Scheerema, de Scheerema, des isch ä bsundre Bruet, wenn die mol an ‚em Umzug sind, no goht’s de Wiiber guet. Narro ! |
Hifinge isch ä Schtädtli, s’isch vu Narre voll, Appeli und d’Hansel, alles isch ganz toll; no giit’s do no de Scheeremaa, vu dem mer s’suufe lehre kaa. Narro! |
Iseri Magd hätt selber g’seit, sie hätt en grosse Schrund, s’passed sechs Paar Seckel drii, und en Stoa vu 18 Pfund. Narro! |
Annili Susannili, wo häsch denn du de Bart, do une am Schlabemperli, wo’s Wasser usi fahrt. Narro! |
Iseri Magd und s’Nochbars Magd, die soachet a ne Halde, iseri soacht en Kibel voll, di ander Anderthalbe. Narro! |
Isri Katz hät Jungi ka, siebe a de Zahl, sechs devu sind Rollis gsi, oh isch des e Qual. Narro! |
De Narreroot, de Narreroot, des isch e bsundri Bruet, der hätt’s nit so wie andri Liit, der hätt de Schwanz am Huet. Narro! |
Hoamzue laufe muescht dor’s Ried,
gang dor Bärche i de Schtroß noo,
daß dech’s Appeli nit sieht.
’s ischt e Gschpeischt, e ganz klei Wiibli,
hätt verschtrubblet groii Hoor
und hätt menge ume Zwölfi
broocht i d’Angscht und au i d’Gfohr.
’s sitzt am Brunne glii i Bärche,
spilt mit Krotte, lachet schrill,
wenn i ihm, dem Deifelswiibli,
oni mal verdlaufe will.
’s goht ko Rehli und ko Häsli
z’Naacht i Bärche a de Troog.
Nuu baar Rabbe und zwo Iile
hucket dert bim Bärchekoog.
Hört es Laufe oder Singe,
schliicht es glii a’s Eck im Waald,
pfiifet no im Nebelmännli,
sell schtoht ganz i’siin’re Gewaalt.
Jetz loot’s siini Auge funkle,
hopset iber Schtock und Schtoa,
schliicht dor d’Schtuude, liit i d’Gräbe,
narret dech mit all sim Doa.
Du kunnscht ab vu Weag und Schteagli,
laufscht im Errliecht du mool noo,
’s danzet hear und goaschtret wiiter,
ischt uff oamool wider doo.
Näbelfätze, dick und milchig,
geitschet ussem Waald i’s Ried
und en Luft duet gruusig hiile,
langsam, langsam worscht du mied.
Zmool heerscht du e konzig Riefe
und e Lache iberluut; rennscht und
schtolprischt, keischt in Grabe,
schuudre duet’s dech bis i d’Huut.
Endli siehscht de Mau weng schäche,
doch du woascht nitt wo de bischt.
’s schleet jetz Oas e ganz noh Glöckli
und du merkscht, daß s’Pfohre ischt.
Vor zwo Schtund bischt uß dem Örtli
frohvergniegt du hoametzue
und schtohscht nuu am gliiche Plätzli. —
Kumm guet hoam und gsundi Rueh.
s’ Appeli duet jetzet goaschtre
ganz närrsch i de Fasnetziit,
’s rennt mit siine Kind und Kegel
umenand und foppet d’Liit.
Wenn de monscht es geb der ebbis
merkscht daß bschisse bischt reacht baald.
Wa du kriegscht…en halbe Schlagraum
isch-es ussem Bärchewaald.
Ganz verschmitzt duet’s dech uuslache,
hopset fort und loot en Schroa…
Gell, dech freit’s daß mer hie sähnet
’s Appeli und sii närrsch Doa.
und e Kindergjohl debei.
Fasnetliedlii dond si singe.
Mit de Huurhex ischt’s verbei.
Nuß und Epfel, gueti Brötli,
werfet d’Hansel korbwiis uus
und am Arm sell luschtig Gretli,
langet mier e Werschtli druus.
Jetz, dor’s Doar dont d’Schälle raßle,
daß es om schier’s Herz umkehrt.
D’ Nuß a d’Feischter, selli praßlet.
Glaubscht, daß des ’s Baptischtli hört?
Jedi Wertschaft word abklopfet.
Doppelliter giit’s vorm Huus.
Gent doch Sorg, daß ninnt verdropfet.
Kinder, leeret s’Bier nitt uus!
Leeri Körb, die mueß mer fille.
Hansel därfscht nitt giizig sii.
Sunscht dond dier, um Dausigswille,
“Niechtre“ riefe d’Kinder glii.
Wiiters dond jetz d’Schälle klinge.
Alls ischt luschtig, hätt e Freid.
D’Kinder mond sell Liedli singe:
“’s ischt en Buur in Brunne keit.“
Dert, …en Hansel, ’s ischt zum Lache.-
’s Gretli ziihr e nuu so mit.
Baschi, woascht zum Hanselmache
mueß mer kinne z’erscht de Schritt.
Doch, sell word dir nie reacht groote;
lehre ka mer dear nitt guet.
Guck, ech will der’s grad verroote,
hie liit ear halt scho im Bluet.
Hanselgschäll und Fasnettriibe
duuret zue bis z’Obed schpoot.
Menge Narr duet hucke bliibe,
bis ’s in Äschemittwoch goht.
Noo giit’s Schtockfisch, gschmalzni Nudle
und en zünft’ge Schneckeball.
“Du kunnscht frieh“, duet ’s Wiib no bruddle.
—Katzejommer iberall.
Autor: Gottfried Schafbuch
’s schliicht e Häx im Winkel umme.
’s rännt dert oni au i d’Gaß,
fiecht ’s Wätter nitt, des gschliddrig naß.
Hä guck doch nuu, us sellem Huus
hinkt au e fichtig Gschierr druß uss.
E Hippe hätt sell Tier doch aa,
’s ischt nitt en ganze Fade draa.
En Bese hätt die Häx debei,
wo passe duet fer d’Häxerei.
Jetz lood si zmool en feschte Schroa,
dear goht om schier dor Maark und Boa.
Di andre johlet gruusig mit,
’s ischt Fasnetziit jo sitt ab hitt.
I d’Hinterschtadt word ghunke nuu.
En Huffe Kinder rennt devuu.
Si brüelet fescht, so luut es goht
und johlet mit bis z’Obed schpoot.
Wenns Bättziit liit, no ischt verbei
fer hitt die luschtig Häxerei.
I’s Bettli schliift de Gerold glii
und bättet luut bim Lampeschii:
“Schutzengel, ech empfehle mech dier,
gell, machscht moarn au e Häx us mier!“
us em Fasnethäs in Dag.
Iisig ischt’s, e bissig Lüftli
pfiifet ibers ’s Schtudehaag.
A de Bämmli dont no pfladdre
ganzi Bändel grell Bapiir
und en Wearchschnauz samt de Nase
geitschet dert, a sell’re Tiir.
I de Ohre heerscht all schuusre,
Narremarsch und Hanselgschell.
Duescht mit Gwalt dech ummidrille;
’s kunnt en Walzer uff de Schtell
Magscht dech wehre no so selli
geget ‚s Fasnetjugs und Gschroa.
Bringscht’s nitt loos, du muescht es heere,
siehscht dezue no ’s närrisch Doa
Endli duet de Schloof mal kumme.
Droome duet es dier reacht glii,
daß du uhni Hemb und Hose
sei-ischt bi de Fasnet gsii.
D’Litt schtond doo, dont uff dech diite;
lachet, daß du näckig bischt.
’s giit en Ruck; jetz bischt verwachet,
freischt dech, daß ‚’s verloge ischt.
Niini schleet jetz d’Uhr im Schtübli,
d’Fasnet ischt verbei des Jahr.
….. Äsche schtreut mer grad dim Gretli
i de Kerch uff’s Gruselhoor.
Fasnetlieder
Die Herkunft dieser Lieder lässt sich nicht genau bestimmen.
Weitere Verse waren uns im Deutschen Volksliedarchiv zugänglich, wo sie neben verschiedenen anderen Aufzeichnungen über Hüfingen abgelegt sind.
Manche Verse hatten in früheren Zeiten einen ausgesprochenen Volksliedcharakter. So ist das Hüfinger Fasnetlied „Hidili Hädili“ als Volkslied seit 1580 schriftlich bekannt.
Das Lied „S’Hansili hätt Stiefel a“ ist einem Heimatbuch aus dem Jahre 1935 entnommen, wo es für Hüfingen belegt ist.
Hervorgehoben sei hier noch das „Tantä Minä“ Lied, das gleichsam als Hüfinger „Stadthymne“ bezeichnet werden kann. Vor allem ältere Mitbürger stimmen es bei jeder passenden Gelegenheit an.
- Am e schäne Summermorge,
kunnt en Ma vu Huse her,
wo en mennge uni Sorge,
no schnarchlet we en Bär. - „Guete Morge, Dantä Minä“,
so seit er allsgemach,
„kumm grad vu Huse ine
und Ihr sind au scho wach.“ - „Jo wegerli“, seit d’Minä,
„wa sottet Ihr scho ha,
gond nu in Ladä ine
und gucket die Sache a.“ - „Ech sott en Hafe kaufe,
en guete fer mi Frau,
denn z’Nacht uff’s Hisli laufe,
verdloaded ere au.“ - „Do sind zwei gueti, Ferdi,
de oa vu Borzela,
de ander bru und erdi,
sischt ko Udätli dra.“ - „Wa sotti jetzt au au mache
oh Minä rotet mier,
sind sunscht nit mini Sache,
verschtand nit derlei Gschier.“ - „O Ma ech ka Ei sage,
do däht mer d’Wahl nit weh,
ech nähmt de Bru am Krage,
des ischt billiger und tuet au meh.“ - „Vergeltsgott, Dantä Minä,
fer Eiern geuete Roth,
ech kum gwiß wieder ine,
bini wieder i de Not.“ - „Nint z’dankit“, seit druff d’Minä,
schwätzt no e Viertelstund,
und endli hört mer sie sage:
„Bhüet Gott, und bruchetä g’sund.“